In gesprek met Fernand Marien
Ondanks de terugloop van het aantal leden is de handel in voedingssupplementen ‘booming business’. Het lijkt erop dat het aantal verschillende bijproducten van jaar tot jaar toeneemt. Veel liefhebbers vinden het moeilijk om de middelen die nodig zijn te vinden het grote scala aangeboden producten. Ook reclame in tijdschriften en brochures brengen vaak geen verheldering, maar leiden vaak tot nog meer onzekerheid.
Kunt u liefhebbers een korte handleiding geven of een aantal voedingsmiddelen benoemen die belangrijk zijn en die duiven, buiten voer en water, absoluut nodig hebben?
Voer en water alleen is zeker niet voldoende, laat daarover geen twijfel bestaan. Er zijn enkele voedingssupplementen die absoluut noodzakelijk zijn. Als eerste noem ik, hoe bizar het ook mag klinken, kiezelstenen. Voor de meesten van ons zijn ze een vanzelfsprekendheid, door enkele anderen worden ze nog altijd onderschat. Om granen en zaden te kunnen vermalen, heeft een duif kiezelstenen nodig. Ze neemt deze instinctief op, het belandt in de maag, worden daar als maalstenen gebruikt en worden via de darm weer uitgescheden. Daarom hebben duiven van tijd tot tijd nieuwe stenen nodig, die ze vroeger in de natuur gezocht zouden worden. Nu moeten we ze absoluut op het hok aanbieden, omdat we duiven om de bekende redenen niet meer naar het veld kunnen laten vliegen. Deze kiezelstenen zijn aanwezig in goede gritmengelingen.
Dan mineralen. Deze zijn voor een vogellichaam zeer belangrijk. Daarbij komt dat ze in duivenvoer niet in voldoende mate voorhanden zijn en absoluut bijgevoerd moeten worden. Extra mineralen zijn vooral nodig wanneer het lichaam zwaarder wordt belast: tijdens de kweek, het vliegseizoen en de ruiperiode.
Mineralen voeren overal in het duivenlichaam belangrijke taken uit, bijvoorbeeld bij het vormen van kropmelk wat grote hoeveelheden mineralen bevat. We kennen allemaal de problemen die ontstaan als piepers van pap- naar hardvoer overgaan en er teveel water opgenomen wordt en rond de nestschalen veel natte mest ligt. De hoofdoorzaak van dit syndroom is te wijten aan een tekort aan mineralen. Dit tekort kan zelfs optreden wanneer mineralen in het hok vrij ter beschikking worden gesteld. Niet mogelijk? Zeker wel! Het ligt eraan dat het verstrekte mineraalpreparaat niet goed is samengesteld. Naast een goede samenstelling, moeten het mineralenpoeder tegen omgevingsvochtigheid en verontreiniging beschermd worden. Ik raad daarom aan om het poeder om een verwarmingsplaat aan te bieden, of dagelijks te verversen.
Aangaande de samenstelling van mineralenpoeder, het is erg belangrijk dat bepaalde stoffen in het poeder in een zeer precieze verhouding tot elkaar staan. In de consistentie van het aandeel van de mineralen tot elkaar verschilt in grote mate tussen de verschillende mineralenpoeders. Daarom moet men in geen geval verschillende mineraalpoeders met elkaar mengen, omdat de juiste verhoudingen daardoor verstoord worden.
Belangrijk zijn de mineralen ook zeer zeker in het vliegseizoen, omdat ze met name bij langere vluchten aan een goede waterhuishouding in het lichaam bijdragen. Dat duiven ver kunnen vliegen zonder te drinken, ligt aan de spaarzame omgang met water. Ze resorberen het water uit de urine met hulp van de zogenaamde mineraalpompen die zich behalve in de nieren ook nog in veel andere plekken in het lichaam bevinden. Wanneer er niet genoeg mineralen voorhanden zijn functioneren de pompen niet goed genoeg en dat leidt tot het ineenstorten van lichaamsfuncties. De duiven verliezen gewicht, zijn zwak en moe. Ook tijdens de rui zijn mineralen van groot belang omdat de veren naast eiwitten ook veel mineraalstoffen bevatten.
Duiven gaan zeer spaarzaam met water om. Mensen scheiden een groot deel van het opgenomen vocht als urine of zweet weer uit. Onze duiven niet. Bij het terugwinnen van het water uit de urine, bij de binding en het doorgeven van het water in het lichaamsweefsel, bij de verbranding van vetten en koolhydraten – zodat de chemische reacties in de spieren tijdens de vlucht goed werken – overal in het lichaam zijn de mineralen erg, erg belangrijk. Mineralen zijn daarom met afstand de belangrijkste voedingssupplementen voor duiven.
Zijn er nog andere voedingssupplementen die je aanraadt om met (enige) regelmaat te geven?
Ja, er is nog iets wat ik zeer belangrijk acht. Ik doel op het toedienen van wat extra energie tijdens het vliegseizoen. Vooral wanneer de wat verdere vluchten voor de deur staan, of zoals in Duitsland wanneer de duiven voor drie of vier maanden wekelijks in de korf moeten voor een vlucht van tweehonderd tot zeshonderd kilometer, dan is het belangrijk dat ze de lust tot trainen niet verliezen en dan is de extra toediening van extra energie zeer belangrijk.
Met deze verhoogde energiebehoefte in het vliegseizoen dien je als liefhebber rekening te houden. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden. Je kunt vetten over het voer doen, bijvoorbeeld schapenvet, kaas of plantaardige olie. Echter, de inname ervan is beperkt. Een overdaad van deze vetten leidt onvermijdelijk tot problemen met de spijsvertering met als gevolg een verminderde eetlust en voedselopname. Dit leidt op zijn beurt weer tot een sterk verminderde training.
Een andere manier om de duiven van extra energie te voorzien, bestaat uit de toediening van conditiepoeder. De beste dag waarop men dit kan inzetten is de dag na terugkeer van een wedvlucht. Op deze manier kan de verbruikte energie snel aangevuld worden en verliezen de duiven niet hun trainingslust. Buiten snel opneembare energie bevatten goede conditiepreperaten ook nog andere bestandsdelen zoals vitaminen en eiwitten.
Naast mineralenpoeder op de dag van thuiskomst en conditiepoeder op de tweede dag (eventueel na een heel zware vlucht ook nog op de derde dag) hebben de duiven naar mijn mening verder niets nodig dan voer en water. Vanaf de derde dag moet de liefhebber trachten dat de duiven genoeg eetlust hebben en genoeg drinken. Das lukt het beste als het voer en drinkwater verder geen toevoegingen bevat.
Over dit thema hebben slimmere mensen dan ik genoeg gezegd en geschreven. Wanneer je meer wilt weten over de voedingsfysiologie van postduiven, dan wil ik je overeenkomstige literatuur aanbevelen, bijvoorbeeld het boek ‘De Belgische Reisduif’, dat reeds meer dan 40 jaar geleden werd uitgegeven. Hierin staat veel informatie over de voeding van postduiven in het algemeen. Het is op een begrijpelijke manier geschreven en het is ook nog steeds actueel.
In dit boek kun je bijvoorbeeld lezen dat er twee categorieën voedingsstoffen zijn: de energie producerende voedingsstoffen en de niet-energie producerende voedingsstoffen. De eerste groep bestaat uit granen, peulvruchten en zaden. Tot de tweede groep behoren water, mineralen en vitaminen. Daarmee is eigenlijk alles al gezegd. Je duiven hebben voer nodig, en waar mogelijk het beste, wat niet wil zeggen dat dit het duurste zijn moet. Verder hebben ze water nodig en het liefst helder water zonder toevoegingen. En tot slot mineralen en vitaminen.
Daarmee zeg je niets nieuws. Dat weet ik eigenlijk al vanaf de eerste dag dat ik duiven heb.
Als je alles al weet, waarom vraag je het dan? Je wilt dat ik me op glad ijs begeef. Je wilt weten wat ik van de 1000 en 1 producten vind die heden ten dage de kleine duivenmarkt overspoelen. Ik laat me echter niet tot een concrete verklaring verleiden. Er zijn verschillende producten die noodzakelijk zijn. De meeste daarentegen zijn totaal overbodig. Ze hebben voor de duiven geen nut, schaden ze ook niet, hoogstens de portemonnee van de liefhebber. Wie zijn gezonde verstand gebruikt en een klein beetje nadenkt zal snel ontdekken wat essentieel is voor duiven, wat ze gezond houdt en in vorm brengt. Ik blijf er echter bij, ook in de huidige duivensport, welke volgens sommigen topsport is geworden, kun je nog steeds de oude kennis goed toepassen: goed eten, water, mineralen en vitaminen.
Goed, over voer en water zal ik het nu verder niet meer met je hebben, maar over mineralen en vitaminen wil ik toch nog enkele vragen stellen. Er is geen enkele liefhebber die zijn duiven geen mineralen geeft. Iedere liefhebber weet dat postduiven naast voer ook behoefte hebben aan mineralen. Bij ons mensen is dat anders. Behalve wanneer tekorten zijn ontstaan als gevolg van ziekten, hebben wij geen extra mineralen nodig. Bij een normaal voedingspatroon krijgen wij voldoende mineralen binnen. Ik weet dat granen, peulvruchten en zaden ook mineralen bevatten. Waarom volstaan de mineralen in het voedsel onze duiven niet en is het bij mensen wel voldoende?
Er zijn grote verschillen tussen het spijsverteringsstelsel van een mens en van een duif. Het begint ermee dat een duif tanden heeft en een duif niet. Om het voer te kunnen verteren heeft een duif steentjes nodig welke ze instinctief opneemt, het belandt in de maag, worden daar als maalstenen gebruikt en worden via de darm weer uitgescheden. Daarom hebben duiven van tijd tot tijd nieuwe stenen nodig, die vroeger in de natuur gezocht zouden worden. Nu moeten we ze absoluut op het hok aanbieden, omdat we duiven om de bekende redenen niet meer naar het veld kunnen laten vliegen. Deze kiezelstenen zijn in goede gritmengelingen opgenomen.
Maar het spijsverteringsstelsel van een postduif verschilt niet alleen van die van de mens, maar ook aanzienlijk van de houtduif. De darm van de duif is namelijk vele malen korter dan die van een houtduif. In tegenstelling tot de houtduif kunnen onze postduiven ook niet veel met groenvoer.
Wat hoor ik daar? Groenvoer wordt toch door velen speciaal in de wintermaanden warm aanbevolen! Ik geef mijn duiven ook met regelmaat één tot tweemaal per week een stronk boerenkool op het hok. Ze pikken er gretig van!
Doe even rustig, ik heb er niets tegen. Het is goed tegen verveling. Stel je voor . Je zit de hele dag op het hok en hebt niets te doen. Dan ben je dankbaar voor iedere afleiding. Bij duiven is dat ook zo. Daarbij heb jij ook nog een vrouw die je kunt irriteren, de duiven tijdens de winter niet eens. Maar even zonder dollen, groenvoer tijdens de winter is een goede vulstof wanneer men krapper voert, het kan het hongergevoel van de vastzitters wat temperen. Daarbij bevatten ze ook nog enige vitamines en mineralen die nuttig kunnen zijn. Maar, in tegenstelling tot anderen, geloof ik op basis van mijn ervaring niet al teveel in het nut van het bijvoeren van groenvoer.
Waarom zijn gewone mineraalstoffen voor duiven zo belangrijk?Mineralen spelen bij alle stofwisselingsprocessen een belangrijke rol. Als men de mineralen aan de voeding onttrekt, dan heeft dit vroeg of laat de dood tot gevolg. Dat geldt voor mens en dier in gelijke mate. Waarom wij mensen in de regel geen speciale toevoeging van mineralen nodig hebben ligt aan onze veelzijdige voeding, waarin alle mineralen in voldoende hoeveelheden aanwezig zijn. Het voedsel van postduiven bestaat uitsluitend uit granen en zaden en is vergeleken bij voeding voor mensen zeer eenzijdig. Vooral aan de verhoogde behoefte aan calcium, welke niet alleen belangrijk is bij bot- en eierschaalvorming, wordt niet door het duivenvoer voorzien.
Duiven gaan zeer spaarzaam met water om. Mensen scheiden een groot deel van het opgenomen vocht als urine of zweet weer uit. Onze duiven niet. Bij het terugwinnen van het water uit de urine, bij de binding en het doorgeven van het water in het lichaamsweefsel, bij de verbranding van vetten en koolhydraten – zodat de chemische reacties in de spieren tijdens de vlucht goed werken – overal in het lichaam zijn de mineralen erg belangrijk. Mineralen zijn daarom met afstand de belangrijkste voedingssupplementen voor duiven.
Zijn de behoeften van de duiven het hele jaar gelijk of zijn er verschillen?
Deze vraag moet je zelf kunnen beantwoorden. Zelfs wanneer je je duiven slechts oppervlakkig observeert, zie je dat er aanzienlijke verschillen zijn. Bij de kweek, voor en na het leggen, tijdens de rui en na zware vluchten pikken de duiven gretig de aangeboden mineralen op. In tijden waarin veel van het lichaam wordt gevraagd is de behoefte aan mineralen groter. Tijdens de rustperiode is de behoefte aan mineralen het kleinst, maar zelfs dan hebben duiven mineralen nodig omdat deze voortdurend worden uitgescheiden door het lichaam.
Welke mineralenpreparaten moeten we onze duiven aanbieden? Is het raadzaam de duiven een zo’n breed mogelijk palet aan preparaten vrij ter beschikking te stellen of is een gritmengeling voldoende?
Alleen grit is zeker niet voldoende. Grit is vooral belangrijk omdat het kleine steentjes bevat die belangrijk zijn om het voedsel te vermalen in de maag. Ook piksteen levert daarvoor goede diensten. Heel erg belangrijk vind ik de mineralenpoeder mits het goed is samengesteld. Dit betekent dat de mengverhoudingen moeten kloppen. Vooral calcium en fosfor moet in een specifieke hoeveelheid aanwezig zijn. Enkel in de juiste verhoudingen kunnen ze de cellen bereiken waar ze voor de chemische reacties belangrijk zijn.
Is het voldoende de mineralen vrij ter beschikking op het hok te zetten of geef je er de voorkeur aan ze over het voer te verstrekken?
Ik raad aan ze eenmaal per week over het voer te verstrekken. Tijdens het opkweken van jongen moet men ze vrij ter beschikking aanbieden.
Nu nog een vraag over vitaminen. Voedingswetenschappers zien vandaag de dag weinig nut in het verstrekken van vitaminepreparaten voor mensen. Bij een gevarieerde voeding is de vitamine behoefte afgedekt. Men gaat zelfs nog verder door te stellen dat zelfs het beste vitaminepreparaat ons niet bieden kan wat bijvoorbeeld een appel uit de natuur wel kan. Kunnen we wat betreft vitaminen mens en duif gelijkstellen?
Er zijn genoeg duivenliefhebbers die geen vitaminepreparaten geven. Ik ben een andere mening toegedaan. Om het zekere voor het onzekere te nemen, geef ik in de perioden waarin het lichaam zwaarder wordt belast eenmaal in de week een preparaat waarin indien mogelijk alle vitaminen zijn vertegenwoordigd. Hoog gedoseerde preparaten die vitaminen van slechts een groep bevatten zie ik vanaf omdat ze problematisch voor het lichaam kunnen zijn.
Op welke dagen dienen vitaminen en mineralen gedurende het vliegseizoen verstrekt te worden?
Omdat de duiven zo snel mogelijk weer op krachten moeten komen en hun reserves aan moeten vullen dienen ze bij thuiskomst het beste voer en ‘s avonds direct mineralen over het voer te krijgen. Wanneer de duiven pas in de namiddag of avond terugkeren krijgen ze de mineralen pas de volgende morgen. Op eigen hok geldt: mineralen op de dag van thuiskomst en conditiepoeder, waarin onder andere vitaminen zitten, de dag erna. Voor de rest van de dagen krijgen ze enkel voer en water. Natuurlijk staat de hele week grit vrij ter beschikking.
Moeten we in de komende winter- en rustperiode iets aan bloedreiniging en versnelling van de donsrui doen?
Bloedreiniging? Wat een onzin! Er bestaat geen bloedreiniging. Bij gezonde duiven is het bloed in orde, dan kloppen de bloedwaarden. Wanneer ze niet kloppen is de duif ziek. Dan moet men uitzoeken waaraan de duif lijdt, om ze goed te kunnen behandelen. Maar bloedreiniging, dat is onzin.
De donsrui versnellen? Waarom? Gezonde duiven ruien hun donsveren regelmatig en daarbij hoeft niets versneld te worden. Zet de duiven op rantsoen of zet ze in een warme omgeving, dan worden er veel meer donsveren gegooid. Maar zijn de duiven daarmee gezonder geworden? Hetzelfde gebeurt als men de duiven thee geeft, ook dan vallen er veel meer donsveren, dat komt niet doordat de thee zo gezond is maar enkel doordat thee niet zo smaakt als helder water waardoor de duiven minder drinken.
